Wat veroorzaakt gaatjes en hoe voorkom je ze?

Cariës zijn gaatjes in de tanden. Als gevolg van geleidelijk tandbederf bereiken de gaatjes uiteindelijk de tandzenuw. Dit kan ernstige infecties, extreme pijn en verlies van tanden veroorzaken.

 

Cariës is wereldwijd de meest voorkomende ziekte, maar kan met de juiste mondzorg gelukkig geheel worden voorkomen. Hier leggen we uit hoe tandbederf ontstaat en hoe u voorkomt dat het zich verder ontwikkelt tot cariës.

Hoe gaatjes ontstaan

 

Cariës begint vaak met de opbouw van tandplak, lang voordat er gaatjes ontstaan.

 

De Oral Health Foundation legt uit dat tandplak een dunne, kleverige substantie is die zich voortdurend op de tanden ophoopt. Plak bevat veel bacteriën, die zich voeden met suikers in uw voeding en drankjes. Hierdoor ontstaan suikerzuren, die uw tandglazuur aanvallen en de natuurlijke mineralen ervan uitputten ('demineralisatie').

 

Als u iets gegeten hebt, gaat uw speeksel aan de slag om het zuur te neutraliseren en het mineraalgehalte van uw tandglazuur te herstellen ('remineralisatie'). Vervolgens borstelt u de tandplak weg voordat het schade kan aanrichten. Dit gebeurt vaak echter niet.

 

Bij slechte mondverzorging hopen de plak en bacteriën zich op, waardoor zuuraanvallen op uw tanden ernstiger worden. Veel tussen de maaltijden door eten betekent dat uw tanden langer worden aangevallen. Het gecombineerde effect is dat het speeksel de tanden niet snel genoeg kan remineraliseren, zodat u 'netto' mineralen uit het tandglazuur verliest.

 

Dit mineraalverlies vindt plaats onder het oppervlak, zodat de tanden van binnenuit worden aangetast. Daarom is tandbederf in een beginstadium zo moeilijk te detecteren. Een tandarts kan het begin van tandbederf ontdekken met een speciale lamp waardoor beginnend tandbederf zichtbaar wordt in de vorm van witte vlekken.

 

Tandbederf is meestal een erg langzaam proces. In een vroeg stadium kan het behandeld en ongedaan gemaakt worden voordat er gaatjes ontstaan. Uw tandarts zal u waarschijnlijk een tandpasta of mondspoeling met een hoog fluoridegehalte aanraden of een vernisbehandeling voorstellen. Als u echter niet regelmatig naar de tandarts of een mondhygiëniste gaat, worden deze witte vlekken gemakkelijk over het hoofd gezien.

 

Als tandbederf niet wordt behandeld, wordt het 'holle' gebied in de tand steeds groter. Uiteindelijk verzwakt de tand zoveel dat het oppervlak afbreekt en er een gaatje in de tand ontstaat.

 

Wanneer er eenmaal een gaatje is, kan cariës niet meer ongedaan worden gemaakt en moet het gaatje worden behandeld.

Andere risicofactoren voor gaatjes

 

 

Hoewel een dieet met veel suiker en vaak tussen de maaltijden door eten de belangrijkste risicofactoren voor cariës en gaatjes zijn, zijn er ook andere factoren. Sommige medische factoren vergroten de risico's, zoals:

 

Droge mond - Speeksel reguleert de hoeveelheid plak op de tanden en neutraliseert suikerzuren, maar soms gebeurt dit niet als u een droge mond (xerostomie) hebt als gevolg van een medische aandoening of medicijngebruik.

 

Beperkte mobiliteit - Elke aandoening die uw mobiliteit en/of motoriek beperkt, zoals artritis, kan het poetsen lastiger maken.

Hoe gaatjes worden behandeld

 

De ernst van de cariës bepaalt welke behandeling nodig is na het ontstaan van een gaatje. Bij kleine gaatjes kan de tandarts de cariës verwijderen en de tand vullen. Als het gaatje het tandbeen en de zenuw heeft bereikt, kan het zijn dat uw tandarts een wortelkanaalbehandeling wil doen. Dan worden het tandbeen en de zenuw verwijderd en wordt de tand gereinigd en afgedicht. In extreme gevallen kan de tand misschien niet worden gered. In dat geval zal de tandarts aanraden de tand te laten trekken. Het is belangrijk te beseffen dat alle voorgaande zoveel mogelijk moeten worden vermeden. Alle vullingen gaan uiteindelijk verschillende redenen gebreken vertonen, en een wortelkanaalbehandeling is een forse ingreep. En uiteraard wilt u uw natuurlijke tanden zolang mogelijk behouden. Ter voorkoming van deze behandelingen is het altijd beter cariës te voorkomen of vroegtijdig te corrigeren.

Gaatjes voorkomen

 

Zodra er zich een gaatje heeft gevormd, kan de schade alleen maar worden 'opgelapt'. Als tandbederf echter vroegtijdig wordt aangepakt, kan het als volgt worden gestopt en/of ongedaan worden gemaakt:

 

• Minder suiker- en zetmeelhoudende voeding/drankjes nuttigen.
• Tweemaal per dag poetsen met een fluoridetandpasta.
• Minstens één keer per dag flossen of een ragertje gebruiken.
• Tandpasta of mondspoeling met een hoog fluoridegehalte gebruiken.
• Geen suikerhoudende voeding of drankjes tussen de maaltijden door of minder dan een uur voor het slapen gebruiken.
• Zo mogelijk suikervrije medicijnen gebruiken.

 

Het aanwennen van goede gewoontes voor mondverzorging en het aanpassen van gedragspatronen zoals vaak tussen de maaltijden door eten en suikerrijke voeding nuttigen, kan veel tijd vragen. Om in die tussentijd uw tanden te beschermen, kan uw tandarts aanraden meer fluoride te gebruiken. Het kan gaan om een fluoridetandpasta of -mondspoeling op voorschrift, fluoridegels of het regelmatig aanbrengen van fluoridevernis.

 

De Oral Health Foundation voegt hieraan toe dat kauwen op suikervrije kauwgom gedurende 20 minuten na een maaltijd speekselvorming kan bevorderen. Dit kan helpen zuur te neutraliseren en nieuwe mineralen aan te maken.

 

Ze benadrukken het belang regelmatig naar de tandarts te gaan. Hoe eerder tandbederf wordt aangepakt, hoe beter het resultaat is. In vroege stadia is het waarschijnlijk niet zichtbaar voor u, maar uw tandarts kan tandbederf wel vroegtijdig detecteren en behandelen voordat er complicaties optreden. Als u al een tijdje niet bij de tandarts bent geweest, is het nu tijd om een afspraak te maken!